Korzystając z kredytów w bankach lub pożyczek pozabankowych online bardzo często koncentrujemy naszą uwagę jedynie na obowiązkach, jakie nakłada na nas umowa. Warto jednak pamiętać, że zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami polskiego prawa jako pożyczkobiorcy posiadamy nie tylko określone obowiązki, ale także prawa.
Do podstawowych praw przysługujących pożyczkodawcy zaliczają się przede wszystkim:
- 1. Prawo do odstąpienia od umowy o pożyczkę
- 2. Prawo do wcześniejszej spłaty pożyczki
- 3. Prawo do pozyskania kompletnych, klarownych oraz zgodnych z rzeczywistością informacji na temat wszystkich warunków pożyczki/kredytu
- 4. Częściowe prawo do otrzymania powodów odmowy udzielenia kredytu
Co więcej, większa część przysługujących nam praw jest całkowicie niezależna od pożyczkodawcy: oznacza to, że prawa to posiadamy zawsze i w każdej sytuacji, gdy zawieramy umowę o pożyczkę/kredyt. Pożyczkodawca nie może więc np. umieszczać w umowie zapisów pozbawiających nas praw, które przysługują nam na mocy polskich przepisów.
W dobie realiów, panujących obecnie chociażby w obrębie szeroko rozumianego sektora pożyczek pozabankowych, wiedza na temat praw, które przysługują nam jako pożyczkobiorcom jawi się jako ważna z co najmniej dwóch powodów.
Przede wszystkim, warto znać przysługujące nam prawa dla samej zasady: bez owej wiedzy nie będziemy przecież mogli skorzystać np. z prawa do wypowiedzenia umowy pożyczkowej.
Również drugi aspekt ma niezwykle istotne znaczenie: znając prawa gwarantowane nam przez polskie przepisy, będziemy w stanie już na wstępie ocenić wiarygodność potencjalnego pożyczkodawcy właśnie pod kątem zgodności jego oferty z określonymi zapisami polskiego ustawodawstwa.
Czym są prawa pożyczkobiorcy?
Prawa pożyczkobiorcy to według najprostszej definicji możliwości prawne/formalne, jakie przysługują nam na mocy polskich przepisów.
Jednocześnie warto zaznaczyć, że to, co należy do kategorii prawa pożyczkobiorcy, stanowi jednocześnie obowiązek pożyczkodawcy.
Mówiąc innymi słowy, każda instytucja, w której zaciągamy kredyt lub pożyczkę ma obowiązek respektowania praw wynikających z polskiego ustawodawstwa a jednocześnie umożliwienia korzystania z owych praw.
Jak już wspominano powyżej, prawa przysługujące pożyczkobiorcy każdorazowo posiadają charakter obligatoryjny z perspektywy obowiązków podmiotu będącego pożyczkodawcą, a nie charakter opcjonalny.
Oznacza to po prostu, że przykładowo bank lub firma pozabankowa nie mogą np. skonstruować umowy pożyczkowej w sposób, który uniemożliwiałby lub utrudniał klientowi realizację praw gwarantowanych mu przez polskie przepisy.
1. Prawo do odstąpienia od umowy o pożyczkę
Prawo do odstąpienia od umowy o pożyczkę ma charakter jak najbardziej podstawowy, a jednak pomimo tego praktyka dowodzi, że wielu pożyczkobiorców nie jest świadomych faktu, iż niezależnie od okoliczności mogą odstąpić od podpisanej wcześniej umowy o kredyt lub pożyczkę.
Naturalnie, możliwość realizacji tego prawa jest obwarowana spełnieniem kilku warunków formalnych, które wyszczególniają polskie przepisy.
Przede wszystkim, na odstąpienie od umowy o pożyczkę/kredyt mamy dokładnie 14 dni od momentu, w którym podpisaliśmy dokument. Odstąpienie od pożyczki po upływie np. 20 lub 30 dni nie jest więc opcją gwarantowaną nam przez polskie prawo.
Po odstąpieniu od umowy o pożyczkę musimy rzecz jasna zwrócić pożyczkodawcy pożyczoną przez nas kwotę. Na zwrot pożyczonych pieniędzy mamy dokładnie 30 dni. Jednocześnie warto przy tym pamiętać, że zwrotowi podlega nie tylko sama kwota pożyczki, ale również kwota odsetek naliczonych do dnia rozwiązania umowy.
W praktyce oznacza to, że kwota, jaką będziemy musieli zwrócić po rezygnacji z pożyczki, może być nieznacznie większa, niż podstawowa kwota pożyczki.
Rezygnacja z pożyczki odbywa się w formie pisemnej, tj. przesyłamy na adres pożyczkodawcy pisemne oświadczenia o odstąpieniu o umowy.
Oświadczenie to powinno stanowić jeden z załączników umowy o pożyczkę, jaką otrzymaliśmy po jej podpisaniu. Jeżeli sytuacja przedstawia się inaczej, możemy oczywiście napisać owo oświadczenie samodzielnie np. według szablonów dostępnych w internecie.
Co ważne, nie mamy obowiązku podawać przyczyny, dla której zdecydowaliśmy się na rezygnację z kredytu lub pożyczki. Prawo do odstąpienia od umowy przysługuje nam w sposób bezwarunkowy, czyli niezależnie od okoliczności.
2. Prawo do wcześniejszej spłaty pożyczki
Zgodnie z przepisami polskiego prawa przysługuje nam również możliwość wcześniejszej spłaty pożyczki. Prawo to jest gwarantowane przez art. 48-52 Ustawy o Kredycie Konsumenckim z dnia 12 maja 2011.
W przypadku wcześniejszej spłaty całości lub części naszego zobowiązania, pozostała do spłaty kwota powinna zostać pomniejszona dotyczące okresu, o który został skrócony czas obowiązywania umowy o pożyczkę.
Oznacza to więc, że spłacając całość pożyczki na okres 12 miesięcy po 3 miesiącach obowiązywania umowy, ostateczna kwota naszej pożyczka powinna zostać pomniejszona o koszty dotyczące pozostałych 9 miesięcy trwania umowy.
Co ważne, podmiot będący pożyczkodawcą posiada prawo do pobrania od pożyczkobiorcy prowizji za wcześniejszą spłatę pożyczki. Wysokość prowizji jest regulowana przez polskie przepisy i nie może być wyższa, niż 1 procent spłacanej przez nas kwoty.
Również warunki, w jakich pożyczkodawca ma prawo do zastrzeżenia prowizji za wcześniejszą spłatę zobowiązania są dokładnie określane przez prawo. Pożyczkodawca może więc zażądać zapłaty prowizji za wcześniejszą spłatę pożyczki jeżeli:
- 1. Suma spłacanej pożyczki w przedziale 12 miesięcy kształtuje się na poziomie wyższym, niż trzykrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.
- 2. Wcześniejsza spłata dotyczy okresu, gdy stopa oprocentowania pożyczki lub kredytu jest stała
3. Prawo do pozyskania kompletnych, klarownych oraz zgodnych z rzeczywistością informacji na temat wszystkich warunków pożyczki/kredytu
Kolejnym fundamentalnym prawem, jakie przysługuje nam jako pożyczkobiorcom jest również prawo do kompletnej oraz zgodnej ze stanem rzeczywistym informacji na temat wszystkich warunków i kosztów zaciąganej przez nas pożyczki.
Mamy więc prawo do rzetelnej informacji na temat całościowych kosztów pożyczki, wysokości poszczególnych kosztów wchodzących w skład Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania – RRSO, ewentualnych kosztów dodatkowych wynikających np. przedłużenia okresu trwania umowy.
Przysługuje nam także prawo do informacji na temat tego, w jakich bazach pożyczkodawca będzie sprawdzał nasze dane (BIK, KRD, BIG itd).
Jednocześnie warto pamiętać, że wszystkie powyższe prawa przysługują nam na każdym etapie kooperacji z bankiem lub firmą pożyczkową.
Co więcej, w przypadku, gdy konkretne informacje zostały np. zamieszczone w umowie lecz pomimo tego pozostają dla nas niejasne – przysługuje nam prawo do uzyskania zrozumiałych informacji od pracownika banku lub konsultanta firmy pożyczkowej. W razie gdybyśmy spotkali się z odmową udzielenia informacji lub uznalibyśmy podane informacje za jawne wprowadzanie w błąd to istnieje możliwość złożenia zażalenia na daną firmę do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
4. Częściowe prawo do otrzymania powodów odmowy udzielenia kredytu
Na mocy niedawno wprowadzonych przepisów w określonych przypadkach przysługuje nam również prawo do informacji na temat powodów, dla jakich odmówiono nam przyznania pożyczki lub kredytu.
Ten wariant praw pożyczkobiorcy ma jednak nieco bardziej skomplikowany charakter. Bank jest mianowicie zobowiązany do podania nam przyczyn odmownej decyzji w sprawie wniosku o przyznanie kredytu, ale tylko i wyłącznie wtedy, gdy proces weryfikacji naszej zdolności kredytowej miał charakter zautomatyzowany, tj. odbywał się bez udziału pracowników banku.
W przypadku, gdy weryfikacja naszej zdolności kredytowej była dziełem pracownika banku, prawo do informacji na temat przyczyn odmownej decyzji już nam nie przysługuje.
W tej sytuacji mamy jednak prawo do informacji na temat czynników, które zostały wzięte pod uwagę w procesie oceny naszej zdolności kredytowej.
