Przeterminowanie długu – kiedy się przedawnia?

Przepisy regulujące kwestię przedawnienia długu należą bez wątpienia do bardziej kontrowersyjnych elementów polskiego prawa.

Z jednej strony przedawnienie długu stanowi oczywiście ogromną szansę dla dłużnika.

W momencie, w którym dochodzi do przedawnienia, roszczenie staje się tak naprawdę czysto teoretyczne, więc jest to szansa na całkowite pozbycie się go (chociaż, wbrew stereotypowi, wcale nie wiąże się to z “wyczyszczeniem” historii kredytowej, o czym będzie mowa w dalszej części tekstu).

Z drugiej natomiast strony, przepisy w zakresie przedawnienia długów stanowią istotną trudność dla wierzycieli, chcących po prostu odzyskać należne im pieniądze.

Kiedy bowiem dojdzie już do przedawnienia się wierzytelności,  jej windykacja nie staje się co prawda zupełnie niemożliwa, jednak jest bez wątpienia znacznie trudniejsza.

Dodatkowym utrudnieniem jest zmiana przepisów, która weszła w życie w roku 2018. Wcześniej to dłużnik musiał dowieść, iż doszło do przedawnienia należności. Obecnie taka sprawa jest rozpatrywana przez Sąd z urzędu.

Czym jest i jak działa przedawnienie długu?

Do przedawnienia długu dochodzi po upływie określonego czasu od momentu zapadalności zadłużenia.

Mówiąc inaczej, jeżeli na przykład dłużnik był zobowiązany do zwrócenia określonej kwoty powiedzmy 10 stycznia 2020 zaś w odniesieniu do tej konkretnej sprawy okres przedawnienia wynosi 3 lata, to w lutym 2023 roku roszczenie będzie już przedawnione.

W tej sytuacji dług co prawda nie przestaje istnieć w sposób formalny, lecz zamienia się w tzw. zobowiązanie naturalne.

To ostatnie ma to do siebie, że w sensie teoretycznym nadal istnieje.

Problem polega jednak na tym, że, zgodnie z polskimi przepisami, dłużnik nie ma obowiązku regulowania zobowiązania naturalnego, z kolei zaś wierzyciel nie ma żadnych możliwości, aby wszcząć egzekucję takiego zobowiązania.

Jedyną szansą dla wierzyciela jest w tym zakresie uznanie długu przez dłużnika, co otwiera możliwość egzekucji również tych roszczeń, które uległy przedawnieniu.

O tym warto pamiętać rozpatrując temat przedawnienia zadłużenia

Przedawnienie się wierzytelności oraz jej przekształcenie w zobowiązanie naturalne nie oznacza, że dług przestaje istnieć.

Zobowiązania naturalne również są uwzględniane chociażby przez BIK – Biuro Informacji Kredytowej, przez co rzecz jasna wpływają na przykład na ocenę zdolności kredytowej konsumenta, który “ma na koncie” tego rodzaju zaległość.

Polskie przepisy przewidują różne okresy przedawnienia w zależności od charakteru wierzytelności.

W przeważającej większości wypadków należność przedawnia się w przeciągu 3 lat od momentu jej zapadalności.

Trzyletni termin dotyczy przede wszystkim długów powstałych na skutek:

• 1. Zaległość z tytułu braku spłaty czynszu
• 2. Zaległość powstała na karcie kredytowej
• 3. Zaległość z tytułu umowy ubezpieczeniowej lub umowy o pracę
• 4. Należności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
• 5. Należności powstałe na skutek umowy o kredyt bankowy lub pożyczki pozabankowej

Jeszcze krótszym, bo trwającym jedynie 2 lata okresem przedawnienia cechują się:

• 1. Zaległość powstała na skutek umowy o dzieło
• 2. Zależność z tytułu niespłaconej faktury przez kontrahenta
• 3. Należność z tytułu debetu na koncie bankowym
• 4. Należność powstała wskutek umowy sprzedaży
• 5. Należność z tytułu usług telekomunikacyjnych

Najdłuższy, bo 6-letni okres przedawnienia jest natomiast przewidziany dla długów spadkowych oraz “roszczeń potwierdzonych prawomocnym wyrokiem Sądu lub innej instytucji kompetentnej do podjęcia decyzji w sprawie”.

Co bardzo ważne, ten ostatni punkt odnosi się właściwie do wszystkich długów, w wyniku których sprawa trafiła do Sądu, a ostatecznie stała się przedmiotem działań komornika.

Jak to wygląda w praktyce?

Załóżmy, że konsument ma niespłaconą pożyczkę pozabankową. Czysto teoretycznie pożyczka taka przedawnia się po upływie 3 lat od momentu jej zapadalności.

Jeżeli jednak sprawa trafi do Sądu, bieg przedawnienia zostanie zawieszony na czas trwania rozprawy.

Następnie, po wydaniu przez Sąd tytułu wykonawczego oraz wprowadzeniu do sprawy komornika, okres przedawnienia będzie wynosił już 6 lat.

Pożyczki bez sprawdzania baz najczęściej w koszyku przedawnień

Nasze dane jasno wskazują, że największa ilość pożyczkobiorców liczących na to, że ich zadłużenie w końcu ulegnie przedawnieniu to osoby pożyczające pozabankowo, z nadszarpniętą zdolnością kredytową.

Osoby te szukając jakiegokolwiek sposobu na tymczasową poprawę domowego budżetu zaciągają pożyczki długoterminowe bez sprawdzania w KRD i BIK, których niestety później nie są w stanie spłacać terminowo.

Doprowadza to do całkowitego przerwania ich płynności finansowej, zaprzestania spłacania rat pożyczki i dalsze pogłębianie zadłużenia z uwagi na rosnące odsetki.

Na czym polega zawieszenie biegu przedawnienia?

W określonych sytuacjach bieg przedawnienia zostaje zawieszony.

Dzieje się tak przede wszystkim w przypadku skierowania sprawy do Sądu.

Co również ważne, w przypadku skierowanie sprawy do Sądu bieg przedawnienia ulega przerwaniu i to aż do momentu zakończenia sprawy.

Dopiero w momencie owego zakończenia okres przeterminowania rozpoczyna się od nowa, pamiętając przy tym, że w przypadku wydania przez Sąd wyroku na korzyść wierzyciela okres przedawnienia będzie wynosić już 6 lat.

Prawo precyzuje również inne przypadki, w których dochodzi do zawieszenia biegu przedawnienia długu.

Są to w szczególności takie sytuacje, jak:

• 1. Roszczenia dzieci należne przeciwko ich rodzicom. W tym wypadku bieg przedawnienia zostaje zawieszony na cały okres, przez jaki w mocy pozostaje władza rodzicielska.
• 2. Roszczenia współmałżonków. W tym wypadku bieg przedawnienia długu jest zawieszony na cały czas trwania związku małżeńskiego.
• 3. Sytuacje, w których osoba uprawniona do roszczenia nie może go dochodzić z powodu “siły wyższej”.

Całkowite przerwanie biegu przedawnienia: czym jest i kiedy występuje?

Najbardziej efektywną metodą przeciwdziałania przedawnieniu się długu jest rzecz jasna przerwanie biegu przedawnienia.

W tym zakresie istnieją trzy metody:

• 1. Skierowanie sprawy do Sądu
• 2. Podjęcie mediacji z dłużnikiem
• 3. Doprowadzenie do sytuacji, w której dłużnik dokona uznania długu

Teoretycznie najbardziej przystępną z wymienionych metod jest po prostu skierowanie sprawy do Sądu.

Wierzyciele często jednak unikają korzystania z tej możliwości przez obawę przed wysokimi kosztami pozwu sądowego.

Do przerwania biegu przedawnienia dochodzi również w sytuacji złożenia w Sądzie przez wierzyciela wniosku o tzw. zawezwanie dłużnika do próby ugodowej.

W tym wypadku opłaty będą raczej symboliczne. Co ważne, do przerwania biegu przedawnienia długu w tym wypadku dochodzi całkowicie niezależnie od tego, czy ostatecznie dłużnik zgodzi się zawrzeć ugodę, czy też nie.

Inną metodą przerwania biegu przedawnienie jest uznanie przez dłużnika wierzytelności.

Na czym to polega?

Wystarczy jakakolwiek czynność ze strony dłużnika, która może zostać zinterpretowana jako uznanie długu.

Jeżeli więc dłużnik złoży np. wniosek o rozłożenie długu na raty, zmniejszenie jego wysokości lub częściowe umorzenie – bieg przedawnienia automatycznie zostaje przerwany.

Również dokonanie częściowej spłaty długu najczęściej jest uznawane przez Sądy za uznanie długu.

W takich wypadkach prawnicy zaznaczają, że czynność świadcząca o uznaniu długu może mieć charakter “dorozumiany”, tj. nie musi polegać na tym, iż dłużnik w sposób bezpośredni deklaruje, iż uznaje zadłużenie.

Kolejną i chyba najbardziej kłopotliwą formą jest wszczęcie mediacji.

W tym wypadku proces mediacji musi odbywać się zgodnie z zapisami Kodeksu Cywilnego.

Największa trudność leży jednak w tym, iż dłużnik musi wyrazić zgodę na przystąpienie do mediacji.

Oznacza to, że samo wnioskowanie o rozpoczęcie mediacji nie prowadzi do przerwania biegu przedawnienia.

Podobnie skutku takiego nie powoduje np. wysyłanie dłużnikowi wezwań do zapłaty, zaangażowanie w sprawę firmy windykacyjnej lub też próby bezpośredniego kontaktowania się z dłużnikiem.