Pożyczka od rodziny bez podatku?

Pożyczka w rodzinie, czy to od rodziców, rodzeństwa czy też od dalszych krewnych to jak pokazuje praktyka dosyć popularna alternatywa dla pożyczek online od firm pozabankowych lub kredytów w bankach.

Czy więc pożyczki prywatne od rodziców, rodzeństwa czy też dalszej rodziny podlegają obowiązkowi podatkowemu?

Odpowiedź brzmi: tak, jednak istnieją określone przez ustawodawcę sytuacje, w których nie mamy obowiązku zapłaty podatku, ani też składania deklaracji PCC-3.

Teraz kolejne pytanie, a mianowicie czy warto unikać rozliczania pożyczek prywatnych?

Tutaj odpowiedź jest już jednoznacznie negatywna. Przypomnijmy, że zgodnie z nowymi przepisami podatek od pożyczki prywatnej wynosi jedynie 0,5% jej wartości, co oznacza, że pożyczając np. 10 tysięcy złotych będziemy musieli zapłacić 50 zł podatku.

Tymczasem ewentualne konsekwencje tego, że US “przyłapie” nas na unikaniu obowiązku podatkowego mogą już skutkować znacznie poważniejszymi wydatkami w postaci grzywny, jaka zostanie na nas nałożona (20% wartości pożyczki).

Nie popełnij błędu pożyczając od członka rodziny

W polskim społeczeństwie nadal dość powszechne jest przekonanie, według którego pożyczka rodzinna nie wymaga formalności jeżeli nie ma charakteru “komercyjnego”, tj. jeżeli   pożyczamy na potrzeby niezwiązane z działalnością gospodarczą.

Oczywiście, jest to przeświadczenie błędne, ponieważ:

Każda pożyczka od osoby prywatnej powyżej określonej kwoty stanowi czynność prawną, którą powinna zostać sformalizowana poprzez umowę.

To jednak jeszcze nie wszystko.

W niektórych sytuacjach będzie ciążył na nas obowiązek podatkowy i to również w sytuacji, kiedy pożyczamy pieniądze od członka bliskiej rodziny.

W roku 2019 w życie weszły nowe przepisy, które wprowadziły kilka istotnych korekt w zakresie regulacji dotyczących pożyczek prywatnych.

Warto znać owe reguły, przede wszystkim dlatego, że niestosowanie się do przepisów prawa może skutkować naprawdę przykrymi konsekwencjami.

Co więc przede wszystkim warto wiedzieć na temat pożyczek prywatnych? Przyjrzyjmy się tej kwestii nieco dokładniej.

Pożyczka w rodzinie, a obowiązek podatkowy: co warto o tym wiedzieć?

Co do zasady, polskie prawo dzieli pożyczki prywatne na trzy różne grupy, a mianowicie:

• 1. Pożyczki w ramach I grupy podatkowej (członkowie najbliższej rodziny)
• 2. Pożyczki w ramach II grupy podatkowej (członkowie dalszej rodziny)
• 3. Pożyczki w ramach III grupy podatkowej (osoby niespokrewnione)

Warto tutaj od razu zaznaczyć dwie niezwykle istotne kwestie.

Przede wszystkim, przepisy dotyczącej III grupy podatkowej są całkowicie niezależne od tego, czy pożyczka ma charakter komercyjny, czy też nie.

Dla ustawodawcy nie ma więc różnicy, czy pożyczamy pieniądze od znajomego, czy też korzystamy z usług prywatnego pożyczkodawcy zarabiającego na udzielaniu pożyczki.

Kolejna ważna informacja to brak istotnych różnic pomiędzy II a III grupą podatkową.

Główne regulacje prawne są takie same w odniesieniu do obu tych grup, co sprawia, że bardziej adekwatny wydawałby się podział na dwie grupy podatkowe: bliską rodzinę oraz wszelkie pozostałe osoby.

Pożyczki w II oraz III grupie podatkowej

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, pożyczki prywatne w II oraz III grupie podatkowej powinny być rozliczane poprzez złożenie w Urzędzie Skarbowym deklaracji PCC-3 oraz opłaceniu podatku w wysokości 0,5% wartości pożyczki.

Warto jednak poznać kilka dokładniejszych informacji, a mianowicie:

• 1. Z obowiązku podatkowego są zwolnione pożyczki o kwocie niższej, niż 1000 zł
• 2. Z obowiązku składania deklaracji PCC-3 zwolnione są pożyczki o kwocie niższej, niż 1000 zł
• 3. W przypadku pożyczek objętych obowiązkiem podatkowym deklaracja PCC-3 musi zostać złożona w odpowiednim Urzędzie Skarbowym terminie 14 dni od momentu zawarcia umowy
• 4. Stroną, która jest zobowiązana do złożenia deklaracji PCC-3 oraz uiszczenia podatku jest pożyczkobiorca
• 5. Podatek od pożyczki prywatnej należy uiścić w terminie do 14 dni od momentu realizacji transakcji, tj. zawarcia umowy o pożyczkę

Pożyczki od rodziny w I grupie podatkowej

Bardziej skomplikowany jest niestety system zwolnień od podatku oraz obowiązku składania deklaracji PCC-3 w odniesieniu do osób z I grupy podatkowej, czyli bliskiej rodziny.

W tym wypadku system progowy nadal obowiązuje.

Przypomnijmy więc, że zgodnie z polskimi przepisami pożyczka rodzinna w I grupie podatkowej jest zwolniona od obowiązku podatkowego oraz obowiązku składania druku PCC-3 jeżeli łączna kwota pożyczek uzyskanych od jednej osoby (jednego członka bliskiej rodziny) nie przekroczyła pułapu 9 637 zł w przeciągu ostatnich 5 lat kalendarzowych.

Brzmi to zapewnie dosyć skomplikowanie, dlatego rozpiszmy tę sytuację na przykładzie:

• 1. W roku 2016 Pan Jan otrzymał od swojego ojca pożyczkę na kwotę 5 tysięcy złotych
• 2. W roku 2018 Pan Jan ponownie otrzymał pożyczkę od swojego ojca, tym razem na kwotę 2 tysięcy złotych
• 3. W roku 2019 Pan Jan otrzymał od swojego ojca pożyczkę na kwotę 3 tysięcy złotych

Łączna kwoty pożyczki otrzymanej przez Pana Jana od jednego członka swojej rodziny w przeciągu ostatnich 5 lat kalendarzowych wynosi więc 10 tysięcy złotych, a więc przekracza pułap 9 637 zł.

Oznacza to, że Pan Jan podlega obowiązkowi złożenia deklaracji PCC-3 na warunkach opisanych w poprzedniej części tekstu.

Deklaracja musi więc zostać złożona w przeciągu 14 dni od momentu zawarcia ostatniej umowy o pożyczkę.

Co jednak ważne, przekroczenie pułapu 9 637 zł nie musi z konieczności oznaczać zapłacenia podatku.

W przypadku pożyczek od rodziny zawieranych pomiędzy osobami z I grupy podatkowej prawo przewiduje możliwość zwolnienia z obowiązku podatkowego.

Aby jednak móc skorzystać ze zwolnienia należy:

• 1. Złożyć w Urzędzie Skarbowym deklarację PCC-3 w przewidzianym terminie
• 2. Złożenia wniosku o zwolnienie z obowiązku podatkowego

Należy jednak mieć świadomość, że aby Urząd Skarbowy mógł pozytywnie rozpatrzyć nasz wniosek o uchylenie obowiązku podatkowego, będziemy musieli spełnić również kilka dodatkowych wymogów a mianowicie:

• 1. Dostarczyć do US kopię umowy o pożyczkę a także dokumenty potwierdzające fakt, iż kwota pożyczki wpłynęła na nasze konto
• 2. Pożyczka musi zostać przetransferowana na konto bankowe, tj. nie możemy starać się o zwolnienie z podatku w przypadku pożyczki “otrzymanej do ręki”
• 3. Umowa o pożyczkę powinna zawierać określone informacje w tym przede wszystkim dane pożyczkodawcy oraz pożyczkobiorcy, datę zawarcia umowy, kwotę pożyczki, kwotę do spłaty przez pożyczkobiorcę, informacje na temat wysokości oprocentowania (jeśli takie istnieje), okres trwania umowy, informacje na temat stopnia pokrewieństwa pomiędzy pożyczkodawcą, a pożyczkobiorcą.

Co również ważne, wprowadzone w roku 2019 przepisy dają możliwość składania tzw. zbiorczych deklaracji PCC-3.

Pojawiła się mianowicie możliwość rozliczenia kilku pożyczek uzyskanych od tego samego członka rodziny poprzez złożenie jednej deklaracji PCC-3.

Wcześniejsze przepisy wymagały odrębnej deklaracji dla każdej pożyczki, co oczywiście znacząco komplikowało sytuację pożyczkobiorcy chcącego rozliczyć się z fiskusem.